Stary Marych czyli pomnik Poznańskiej Gwary
Pomnik Starego Marycha to jeden z bardziej charakterystycznych Poznańskich pomników. Choć nie każdy zna jego nazwę chyba każdy kto odwiedził Poznań go widział przynajmniej raz.
Istotne informacje o pomniku
Pomnik mieście się przy wejściu na ul. Półwiejską od strony Kupca Poznańskiego (Plac Wiosny Ludów).
Projektantem pomnika jest Robert Sobociński. Poznański rzeźbiarz, którego dzieła można podziwiać praktycznie w całym mieście. Stworzyło on bowiem tylko w samym Poznaniu również takie dzieła jak:
– pomnik Ofiar Katynia i Sybiru w parku na tyłach zamku Cesarskiego,
– koziołki przy pl. Kolegiackim (zwane koziołkami dla spóźnialskich),
– pomnik Zygi Latarnika na Grobli.
Pomnik odsłonięto 21 marca 2001 roku.
Postać tą stworzył Juliusz Kubla na potrzeby nowego programu, słuchowiska w poznańskiej rozgłośni Polskiego Radia. Słuchowiska te następnie czytał Marian Pogasz i to właśnie jego twarz posiada pomnik Starego Marycha z ul. Półwiejskiej.
Kim jest Stary Marych?
Zaczniemy może od tego, że Stary Marych to postać fikcyjna. Nawiązuje ona jednak do tzw. “typowego Poznaniaka”. W tym kontekście jest to mężczyzna raczej z pokolenia, które przeżyło II wojnie światową (czyli naszych dziadków i pradziadków) mówiący głównie gwarą poznańską. Dialekt ten obecnie nie jest już bardzo popularny. Wydaje mi się, że dla wielu jest nawet nieznany (choć czasem podobno na rynkach można spotkać nazwy owoców i warzyw po “Poznańsku”). Przynajmniej w czystej formie. Co nie oznacza, że ludzie wychowani w Poznaniu nie wplatają tych słów do języka Polskiego.
Poznańska Gwara
Powodem odejścia od gwary jest po części wynikiem “ustandaryzowania” języka tak by ludzie w różnych częściach kraju mogli się miedzy sobą bez problemu porozumiewać. Gwara była zaś tępiona (np. karami fizycznymi w szkołach). W wielu regionach Polski się to nie udało (np. Kaszuby). Jednak w Poznaniu gdzie po II wojnie światowej dużo osób nie było rodowitymi Wielkopolanami / Poznaniakami proces ten był dużo efektywniejszy.
| Słowo w języku Polskim | Słowo w gwarze Poznańskiej |
| pies | kejter |
| kot | kociamber |
| mięso | chabas |
| truskawki | drzuzgawki |
| cukierki | bombony (tak jak w języku Niemieckim) |
| kopytka | szgówki |
