Legenda o Praskim Golemie – obrońcy Praskich żydów

Dziś chciałam wam przypomnieć starą legendę tuż z za naszej południowej granicy bo z Czech. Będzie o legenda o Golemie z Pragi.

Osobiście kiedy pierwszy raz ją usłyszałam to pomyślałam, że to jakaś bajka dla dzieci. Była ona bowiem przedstawiona w formie animacji. Dopiero podczas wizyty w Pradze dotarło do mnie, że to jednak legenda. I to do tego łącząca Pragę z moim rodzinnym Poznaniem. Do tego dojdziemy jednak za chwilę.

O Praskiej legendzie

W sumie istnieje kilka wersji tej legendy. Najpopularniejsza z nich mówi jednak o postaci historycznej Rabinie Jehudę Löw ben Bezalela (hebr. יהודה ליווא בן בצלאל) zwany MaHaRaL (hebr. מהר”ל), który za pomocą alchemii i magii tworzy golema. Opowieść ta fascynuje z kilku powodów. Jednym z nich jest fakt, że jest to jedna z pierwszy opowieści fantasty.

Opowieść ma tajemnicę ale i morał. Do tego jeden z bohaterów jest postacią historyczną. Rabin mistyk, alchemik i czarodziej istniał naprawdę. I co najważniejsze urodził się w Poznaniu  ok. 1520 roku.

Legenda o Praskim Golemie

Początek tej opowieści sięga XVI wieku, w tamtym czasie Praga (Czeska) była jednym z ważniejszych miast Europy. Mieszkał tam w dzielnicy Josefov rabin Jehuda Löw ben Bezalel zwany Maharal. Oprócz tego, że był on Rabinem (w Judaizmie rabini to nie tylko przywódcy duchowi, ale również uczeni i przywódcy wspólnot), zajmował się także o kabałą czyli mistycyzmem żydowskim.

W tamtym czasie według legendy miała zacząć się zwiększać ilość ataków na społeczność żydowską. Dlatego Rabin Maharal podobnie jak inni Rabini zaczął szukać sposobu jak swoją wspólnotę. Miał on w tedy wpaść na pomysł stworzenia Golema. Potężnej istoty pozbawionej duszy, która miała by stać się obrońcą Żydów w Pradze.

Golem miał być figurą wykonaną z gliny ożywioną za pomocą starożytnej mocy zapisanej w kabalistycznych tekstach. Potwór miał zyskać życie po tym jak na jego czole wyryto hebrajskie słowo “emet” (prawda) lub według innej wersji umieszczono specjalny pentagram.

Istota przez pewien czas słuchała swojego twórcy. Broniła Żydowskich mieszkańców Pragi przez różnego typu zagrożeniami. Jednak z upływem czasu władza Rabina słabła. W pewnym momencie Golem miał wpaść w szał, podczas którego mordował wszystkich. Co sprawiło, że stał się poważnym zagrożeniem. Rabin Maharal został zmuszony więc do zniszczenia swojego dzieła.

Jak każda legenda ta również ma kilka wersji zakończenia. Według jednej Rabin usuwa jedną literę z napisu umieszczonego na czole. Co zmienia napis „emet” życie w „met” śmierć. Następnie Golem powraca do swojej pierwotnej glinianej formy.

Jego szczątki mają być zaś ukryte w jednej z Praskich synagog lub utopione w rzece.

Refleksje płynące z legendy

Wbrew pozorom legenda ta jest nie tylko fascynującą opowieścią, ale również przestrogą i refleksją. Co ciekawe dziś może ważniejszą niż wcześniej. W końcu to właśnie teraz kiedy AI staje się coraz bardziej popularna wielu z jej twórców staje się takim jak by rabinem Maharal.

Ich dzieło ma pomagać ludziom. Czy to w pisaniu tekstów czy przygotowaniu grafik. Nie wiemy jednak, czy za jakiś czas nie obróci się to przeciwko nam.

Legenda ta jednak nie zabrania nam tworzyć naszych współczesnych “pomocników”, ale zaleca nam byśmy robili to odpowiedzialnie i mądrze. Władza dana w niewłaściwe ręce może prowadzić do korupcji.

I to jest kolejny przekaz legendy bo czasem dobre intencje nie wystarczą. Zwłaszcza w świecie gdzie wielu do sukcesu dochodzi kosztem innych.

Istotne informacje o legendzie